گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران ، y.mohammadi@basu.ac.ir
چکیده: (386 مشاهده)
سابقه و هدف:با توجه به رو به رشد بودن مطالعات ارزیابی آسیب‌پذیری خشکسالی، انجام یک تحلیل علم‌سنجی جامع از نتایج علمی این حوزه می‌تواند به شناسایی وضعیت موجود، روندها و تأثیرات تحقیقاتی کمک کند. مواد و روش‌ها:برای ترسیم نقشه علمی این حوزه، ۱۱۳۱ مقاله منتشرشده بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۳ با استفاده از پایگاه داده اسکوپوس گردآوری شد و از تکنیک‌های علم‌سنجی همچون شبکه‌های همکاری نویسندگان و نقشه‌های هم‌رخدادی کلمات کلیدی بهره گرفته شد. شاخص‌های کلیدی مانند h-index، شمارش استنادات و ضریب تأثیر مجلات به منظور ارزیابی رویت‌پذیری و تأثیرگذاری تحقیق‌ها مورد محاسبه قرار گرفت. تحلیل‌های آماری با نرم‌افزار R و VOSviewer انجام شد. یافته‌ها: نتایج نشان داد نرخ رشد مقالات در حوزه ارزیابی آسیب‌پذیری خشکسالی حدود ۱۶/۵ درصد بوده و علاوه برکمیت، کیفیت و میزان استناددهی مقالات نیز افزایش یافته است. تحلیل‌های نقشه علمی یک الگوی شش خوشه‌ای را شناسایی نمود که کلیدواژه "مدیریت سازگاری و آسیب‌پذیری"، مهم‌ترین کلیدواژه بوده و بیشترین تکرار را داشت. تکامل موضوعی مطالعات نیز نشان داد که در سال‌های اخیر توجه به مباحث سازگاری در ارزیابی آسیب‌پذیری خشکسالی افزایش یافته و رابطه معناداری بین تعداد مدارک و استنادات (۰/۸۹r=) و بین تعداد نویسندگان و استنادات (۰/۱۷r=) مشاهده شد. نتیجه‌گیری:توجه جهانی به ارزیابی آسیب‌پذیری خشکسالی به‌طور چشمگیری افزایش یافته و کشورهای آمریکا، چین و استرالیا در این زمینه پیشرو هستند. مدیریت سازگاری با خشکسالی به عنوان مهم‌ترین حوزه مطالعاتی شناخته می‌شود و روش‌ها و تکنیک‌های نوظهور ممکن است به تنوع و توافق بیشتری در این حوزه منجر شود.
