گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران ، z-jozi@stu.scu.ac.ir
چکیده: (1315 مشاهده)
سابقه و هدف:ترکیب سیستم‌های بازیابی مبتنی بر هستی‌شناسی موجب بازیابی معنایی کلمات می‌شود. هدف از پژوهش حاضر بررسی مقالات حوزه هستی‌شناسی در بازیابی اطلاعات با استفاده از تکنیک‌های علم‌سنجی است. مواد و روش‌ها:پژوهش حاضر با استفاده از روش اسنادی و تحلیل خوشه‌بندی واژگان انجام شده است. جامعه پژوهش شامل ۲۵۹۵ مقاله نمایه‌شده در دو پایگاه اسکوپوس و وب‌آو‌ساینس طی بازه زمانی ۲۰۰۱ تا ۲۰۲۳ است. تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش با کمک نرم‌افزار Excel، Bibexcel، SPSS ۲۶، و نرم‌افزار UciNet صورت گرفت. ترسیم نقشه‌های پژوهش نیز با نرم‌افزار VOSviewer انجام شد. یافته‌ها: رشد مقالات در زمینه هستی‌شناسی و بازیابی اطلاعات کم و نرخ رشد سالانه آن به‌طور متوسط برابر با ۰/۱۱% است. دانشگاه Stanford و California با همکاری در ۶ مقاله و حوزه علوم کامپیوتر با نگارش ۴۳% از مقالات، پرکارترین سازمان و حوزه بودند. خوشه‌بندی واژگان، منجر به تشکیل ۴ خوشه موضوعی؛ بازیابی معنایی اطلاعات، هستی‌شناسی غیرانسانی، طبقه‌بندی سیستم‌ها و نقش فناوری شد. همچنین همبستگی مثبتی بین تولید علم و مرکزیت‌ها (مرکزیت درجه ۰/۳۲۳، مرکزیت نزدیکی ۰/۲۷۸ و مرکزیت بینابینی ۰/۴۴۷) وجود دارد. نتیجه‌گیری:سیر تکامل واژگان به‌کار رفته در مقالات نشان داد که اگرچه رشد تولید مقاله این حوزه از ابتدا افزایشی بوده؛ ولی پیشرفت فناوری‌های هستی‌شناسی در بازیابی اطلاعات از آغاز از یک سیستم معنایی ضعیف به نام طبقه‌بندی اطلاعات آغاز شده و با پشت سر گذاشتن مراحل تکامل خود در حال حاضر با بهره‌گیری از یادگیری ماشین، در پی درک خواسته‌های کاربران و پردازش اطلاعات با کمک هوش مصنوعی است.
Azimi M H, Jozi Z. Scientometrics and analysis of thematic clusters of research in the field of ontology in information retrieval. CJS 2023; 10 (1) :54-66 URL: http://cjs.mubabol.ac.ir/article-1-305-fa.html
عظیمی محمدحسن، جوزی زینب. بررسی علم‌سنجی و تحلیل خوشه‌های موضوعی پژوهش‌های حوزه هستی‌شناسی در بازیابی اطلاعات. مجله علم سنجي كاسپين. 1402; 10 (1) :54-66
