گروه مدیریت اطلاع‌رسانی، پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، تهران، ایران ، dalvandm3000@gmail.com
چکیده: (2925 مشاهده)
سابقه و هدف:ارزیابی پژوهش‌های علمی به لحاظ کمی و کیفی امروزه از شاخص‌های مهم توسعه ملی کشورها محسوب می‌شود. هدف اصلی این پژوهش، تعیین وضعیت تولیدات علمی ایران در حوزه موضوعی دریای خزر در پایگاه اسکوپوس طی سال‌های ۲۰۲۰ -۱۹۷۰ می‌باشد. مواد و روش‌ها:پژوهش حاضر، کاربردی و از نوع توصیفی بوده و به روش علم‌سنجی انجام شده است. کلیه مدارک علمی مربوط به دریای خزر که طی سال‌های ۱۹۷۰ تا ۲۰۲۰ توسط محققان ایرانی در پایگاه اسکوپوس با کلیدواژه Caspian Sea برای محدوده جغرافیایی ایران نمایه شده‌اند، جامعه پژوهش را تشکیل می‌دهند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از ابزار تحلیلی داده‌ها در اسکوپوس و بخشی توسط SPSS ۲۱ و اکسل انجام شده است و برای ترسیم نقشه‌های علمی نرم‌افزارهای BibExcel و VOSviewer به‌کار گرفته شده است. یافته‌ها:نتایج نشان داد که در حوزه دریای خزر ۹۲۰ مدرک از پژوهشگران ایرانی در پایگاه اسکوپوس نمایه شده است. بیشترین تعداد مدارک در سال ۲۰۱۳ ثبت شده است. Fazli با انتشار ۳۴ مقاله پرکارترین نویسنده، دانشگاه تهران با ۱۷۰ مقاله پرتولیدترین مرکز علمی و نشریه Iranian Journal of Fisheries Sciences با انتشار ۶۷ عنوان مقاله برترین نشریه می‌باشند. ایران بیشترین همکاری بینالمللی را با کشورهای آمریکا، مالزی و آلمان داشته است. مهمترین محورهای موضوعی در مقالات مرتبط به خزر Agriculture and Biological Sciences و Environmental Sciences هستند. کلیدواژه‌های Caspian Sea، Iran، Article، Nonhuman، Fish، Environmental Monitoring و Controlled Study پررخدادترین کلیدواژه‌ها هستند. بررسی میزان مشارکت علمی پژوهشگران نشان داد که ۹۳% متون علمی مورد بررسی با مشارکت ۲ تا ۹ نویسنده و به ترتیب با درجه مشارکت، شاخص مشارکت و ضریب مشارکت ۰/۹۳، ۴/۱۸ و ۰/۶۶ تدوین شده‌اند. نتیجه‌گیری: گرچه ایران از لحاظ تعداد مدارک علمی منتشرشده در حوزه موضوعی دریای خزر دارای رشد مناسبی بوده است؛ اما از نظر مشارکت بینالمللی و کیفیت مقالات، شرایط چندان مطلوبی ندارد.
