گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران ، rs.zavaraqi@gmail.com
چکیده: (1807 مشاهده)
سابقه و هدف:با توجه به عدم انجام پژوهشی جامع در جهت بررسی ساختار علم ایران در حوزه زیست‌فناوری، هدف از انجام این پژوهش رصد ساختار اجتماعی علوم مرتبط با زیست‌فناوری ایران با رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی بر اساس بروندادهای علمی ایرانیان و ترسیم شبکه ارتباطات علمی نویسندگان هسته و فعال این حوزه در ایران است. مواد و روش‌ها:این پژوهش از نوع کاربردی توصیفی با رویکرد علم‌سنجی می‌باشد که در آن از روش ترسیم نقشه علمی استفاده شد. جامعه پژوهش، کلیه مقالات علمی مربوط به حوزه زیست‌فناوری در بازه زمانی ۲۰۱۷-۱۹۸۴ در پایگاهWeb of Science Core Collection می‌باشد. ابتدا در بخش جستجوی پیشرفته پایگاه، کلیدواژه‌های مرتبط با زیست‌فناوری در بازه زمانی مطرح‌شده یعنی ۲۰۱۷-۱۹۸۴ جستجو گردید و نتایج محدود به کشور ایران شد. تعداد آیتم‌های بازیابی شده بر اساس راهبرد جستجوی بکار رفته ۲۲۰۳۴ پیشینه علمی می‌باشد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و بر مبنای بهره‌گیری از شاخص‌های تحلیل شبکه‌های اجتماعی، از نرم‌افزار CiteSpaceبرای ترسیم ساختار و تحلیل داده‌ها استفاده شد. یافته‌ها: بر اساس یافته‌های این پژوهش شیب افزایش تولیدات علمی از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱ بسیار تند، در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ متوسط، در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ شتابان ارزیابی می‌شود. همچنین اینکه گسترش کمّی بروندادهای علمی حوزه زیست‌فناوری ایران منجر به ساختار و شبکه‌ای اجتماعی در میان کنشگران این حوزه شده است که به‌خوبی همدیگر را شناخته و به برقراری ارتباطات علمی ملی و بین‌المللی با یکدیگر می‌پردازند. در ترسیم ساختار اجتماعی این حوزه ۱۴۴ چهره علمی تأثیرگذار ملی و بین‌المللی که در تولیدات علمی ایرانیان در حوزه زیست‌فناوری مؤثر بوده‌اند، به‌صورت گرافیکی به تفکیک فعالیت در دوره‌های زمانی ۵ ساله نشان داده شده‌اند. نتیجه‌گیری:محققان فعال این حوزه از نظر شبکه ارتباطی را می‌توان در قالب ۴۰ تیم کاری دسته‌بندی نمود که مهم‌ترین آنها عبارتند از زیست‌فناوری پزشکی، زیست‌فناوری انسانی، میکروبی، و ژنتیکی، زیست‌فناوری سرطان و کشت سلول.
Zavaraqi R, Razeghi J. Monitoring the Social Structure of Iranian Biotechnological Sciences Using the Social Network Analysis Approach. CJS 2022; 9 (2) :8-24 URL: http://cjs.mubabol.ac.ir/article-1-247-fa.html
زوارقی رسول، رازقی جعفر. رصد ساختار اجتماعی علوم مرتبط با زیست‌فناوری ایران با رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی. مجله علم سنجي كاسپين. 1401; 9 (2) :8-24
